De baai van Bolonia
Al meer dan 2000 jaar wordt er in de Middellandse zee en met name in de Straat van Gibraltar tonijn gevangen. Behalve de Feniciërs wisten ook de Grieken en de Romeinen alAl meer dan 2000 jaar wordt er in de Middellandse zee en met name in de Straat van hoe deze vis het beste verwerkt kan worden. Niet zo vreemd dat de laatsten in de Straat een grote stad bouwden om daar een “vis-industrie” op te zetten. Toen de resten van Baelo Claudia werden gevonden, vond men ook een grote hoeveelheid garum, saus van gefermenteerde vis. Kenners zeggen dat deze rijke en welvarende stad de beste garúm van Rome voortbracht. Waarschijnlijk omdat het van tonijn was gemaakt. Nog steeds zijn resten te zien van de bebouwing bij het strand van Bolonia.
Voor wie het weten wil: Garum is het vocht dat overblijft na het fermenteren van vis. Vissen en ingewanden werden gezouten en in aardewerken kruiken in de zon gezet om 2 á 3 maanden te gisten. De beste garum werd gemaakt van de ingewanden en het bloed, sap en kieuwen van tonijn. Erg smakelijk!
Maar het gaat nu niet alleen om de “Stad aan Zee”, het strand van Bolonia behoort tot de 10 mooiste Playas van Spanje. Het heeft een lengte van 3,8 km en loopt van Punta Paloma in het oosten tot aan de vuurtoren van Punto Camaral in het westen. Het strand, tezamen met de natuur die het strand omringt, behoren tot het natuurpark van El Estrecho en hebben een beschermde status sinds 2003. Door de ligging deels in de Straat van Gibraltar, waar de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee elkaar treffen, is het een belangrijke migratieroute voor vogels en afhankelijk van het seizoen een formidabele spotplek voor orka’s, dolfijnen en walvissen. Verstedelijking wordt in dit gebied actief tegengegaan en daardoor is het strand nog ongerept, alleen in het El Lentiscal gebied zijn er faciliteiten, zoals een parkeerterrein, restaurants, een EHBO post en ligstoelen verhuur.
De route
De kust wandeling (Wikiloc 38508724 – 9,26 km). Vertrekpunt Bolonia, El Lentiscal
De Levante en het tij
Besluit je om in deze buurt te gaan wandelen? Check altijd van tevoren even hoe het met de wind staat. Via allerlei apps is de windsnelheid per uur te bekijken. Wanneer de voorspelling hoger is dan 35 km/uur kan je beter een andere dag uitkiezen. Niet alleen veroorzaakt de Levante een ware zandstorm maar ook een bezoekje aan bijvoorbeeld Tarifa wordt dan een winderige bedoening. Kijk ook even naar een getijden-tabel. Een groot gedeelte van onderstaande route gaat over het (harde) strand. Hoewel er ook een hoger gelegen droge-voeten-pad is loopt het strand zelf toch wat gemakkelijker (nl.tideschart.com).
Voor de route in het bos is de Wikiloc route handig, download de gratis versie. Toets, thuis met wifi “Wikiloc 38508724” in je Internetbrowser, de route verschijnt. Schakel “offline beschikbaar” in.
Vanuit Tarifa loopt de N-340 richting Facinas/Vejer de la Frontera. Na 15 km op deze weg, slaan we linksaf naar Bolonia over de CA-8202. Links zien we een indrukwekkende berg oprijzen, de Loma de San Bartolo. Daar is weer een andere, ook erg mooie, wandeling mogelijk (zie casasojen.com). Na zo’n 7 km slaan we af naar El Lentiscal. Aan het einde van deze weg is een parkeerterrein.
Hier starten we de wandeling vanaf het pad dat, als een soort gate, gemarkeerd is door twee muren. Het pad volgend, passeren we verderop een hek met rood-witte signalering. Het eerste gedeelte is onderdeel van de GR 145 (Arco Atlántico). Even later wandelen we het pijnbos in van El Chaparral.
Door het pijnbomenbos
De wandeling bestaat uit twee delen: een tocht door het bos en een wandeling langs het strand. Het gedeelte pijnbos is precies wat de naam doet vermoeden, maar na de smart komt de beloning. Het pad is afwisselend verhard of zanderig, niet altijd even duidelijk. Het eerste gedeelte is een oud koeien pad dat vroeger de verbinding vormde tussen de Romeinse stad Mellaria en Baelo Claudia. Soms zie je tussen de struiken op verschillende plaatsen koeien grazen, diehier blijkbaar overal los lopen.
Onderweg zien we bunkers. Deze behoren tot een linie van 492 bunkers die werd gebouwd tussen Conil en de de rivier de Guadiario. De nadruk hierbij lag op het stuk tussen Gibraltar en Bolonia om dit gedeelte van de Straat te beschermen tegen mogelijke aanvallen van de geallieerden vanuit Gibraltar tijdens de Tweede Wereldoorlog. Onderweg treffen we ook nog stukken van Romeinse kolommen, waarschijnlijk afkomstig van de steengroeve bij Paloma Alta.
Later wordt het pad steeds zwaarder vanwege het losse zand, een paard zou uitkomst bieden, maar….. uiteindelijk verlaten we de gesignaleerde route en bereiken we een verhard/geasfalteerd pad dat uitkomt bij Paloma Baja. Hier bevindt zich restaurant “Justito de Copas”, een mooie plaats voor een koffie, een koud drankje of een gerecht van vers gevangen vis. Dat heb je dan ook wel verdiend.
Vanaf het terras hebben we zicht op Afrika aan de overkant van de zee. Probeer hier in de zomermaanden niet met de auto naar toe te gaan. Een groot gebrek aan parkeerplaatsen vormt geen alternatieve start voor de route.
Vervolg van de wandeling
Na de pauze lopen we een klein stukje terug naar een weggetje dat is voorzien van een groot wit hek. Aan de zijkant is er een passage voor voetgangers. Dit pad loopt in 7 minuten naar het strand. Na wat huizen te zijn gepasseerd kom je op een smal paadje dat wat struiken doorkruist. Als je rechts aanhoudt is er een afgang naar het strand dat voorzien is van een touw. Dat maakt het wat makkelijker. Mijn telefoon geeft aan dat ik nu in Marokko ben. Voor de zekerheid maar even de “roaming” uitzetten.
Na de best heftige heenweg soms door het rulle zand, is het nu tijd voor de beloning. Prachtige vergezichten over het strand dat hier een Caraïbische uitstraling heeft. We snappen nu waarom het in het top10-lijstje staat. Het strand, van fijn wit zand, is prachtig. De zee, kraak helder, voorzien van rotspartijen met groene algen aanslag. Bij laag water is het gemakkelijk lopen over het harde zand. Maar iets hoger loopt over de gehele lengte een pad dat te gebruiken is bij hoog water of als er een stuk met te veel stenen verschijnt. De zee volgend, komen we steeds weer in een nieuwe baai terecht. Soms met veel rotsen, vaak bevolkt door rustende vogels, of juist met een prachtig verlaten strandje. Genoeg plaatsen ook voor een rustpauze om te genieten van de omgeving of van een meegebrachte lunch trommel.
Ongeveer halverwege bereiken we “Los Baños de Claudia”, een natuurlijk gevormd zwembad. Bij eb komen er randen te voorschijn van rotsen die, in verschillende niveaus, een natuurlijke barrière naar de zee vormen. Vanuit de rotswanden sijpelt vanuit een bron, water naar boven, dat gemengd met zandsteen, een groenige klei kan vormen die je op de huid kan smeren voor een hydraterende werking. Ongefundeerde verhalen zeggen dat het een Romein was, Claudia genaamd, uit de nabijgelegen stad, die als eerste deze gezonde eigenschappen voor de huid ontdekte. Daarna kwamen mensen naar deze natuurlijke zwembaden om van hun baden te genieten alsof het een spa was.
Na dit gedeelte worden de stranden uitgestrekter. Maar wij troffen meer zonnebadende koeien aan dan badgasten. Aan de andere zijde van het strand zien we nu het duin van Bolonia. Deze is gevormd door de Levante, de wind die hier enorm kan waaien, uit het oosten. Het zand stuift dan steeds in dezelfde richting. Bij Punta Paloma vormen zandschuivers zelfs een vast onderdeel om de autoweg vrij te maken van zand.
Duna de Bolonia
Wie zin heeft kan nog doorlopen en het hoge duin beklimmen. In 2001 is het 30 meter hoge “Duna de Bolonia” uitgeroepen tot natuurmonument. Vanaf Restaurante Otero loopt een houten loopbrug langs het strand. Vanaf het plankier heb je zicht op de overblijfselen van de Romeinse stad “Baelo Claudia”. Voor een bezoek, wat de moeite waard is, kun je alleen naar binnen via de andere kant, met de auto eigenlijk. Na 10 minuten over de loopbrug ben je nog 20 minuten verwijderd van de top vanwaar je mooi uitzicht hebt over de pijnboombossen en de baai. Dit moet ook prachtig zijn bij zonsondergang.
De ruïnes van Baelo Claudia
Baelo Claudia was een van de belangrijkste steden van de Romeinse Bética waar duizenden mensen in de zomer werk vonden. Het werd gesticht aan het einde van de 2e eeuw voor Christus, op de overblijfselen van de Fenicische nederzetting van Bailo. De stad vond haar ondergang in de 3e eeuw, toen een verschrikkelijke aardbeving met tsunami een goed deel van de stad vernietigde. In de 7e eeuw werd de stad volledig verlaten.
De ruïnes van Baelo Claudia zijn een bezoekje zeker waard.
Deze oude Romeinse nederzetting onderhield vroeger handelsbetrekkingen met Noord-Afrika, en tegenwoordig is het een belangrijke archeologische site. De ruïnes zelf zijn daarbij zeer goed bewaard gebleven. De toegang is gratis voor EU burgers en eenmaal binnen tref je de resten van een oude stad; een gedeelte van een aquaduct, de straten, het forum, tempels, winkels en helemaal achterin zelfs een prachtig theater. Ook is er een museum, dat wel erg groots is opgezet.
Restaurant Tip: aan het strand liggen Restaurante Otero Bolonia (maandags gesloten) en Restaurante Las Rejas (in het winterseizoen alleen in het weekend geopend).
Hier geniet je onder het genot van een lekker zeebriesje van de meest smaakvolle gerechten. Probeer iets van de streekgerechten; de Atún encebollado (gemaakt met tonijn en uien) en de Croquetas de Chocos en su Tinta (inktvis kroketten).
Bolonia van boven gezien, rond wandeling op de Loma de San Bartolomé (Wikiloc 131391483)
Wij maakten nog twee wandelingen, een korte naar de vuurtoren van Punto Camaral en een rondje omhoog naar de top van Loma de San Bartolomé. Wanneer je bovenop de “Loma de San Bartolomé” bent aangekomen, bevind je je op de rand van Europa. Beneden de Atlantische oceaan met de goudgele baai van Bolonia, het enorme duin, Afrika aan de overkant en rondcirkelende gieren zwevend op de wind komen soms rakelings voorbij.
Vertrekpunt
We volgen de weg naar het dorpje Betis. Wanneer we vanaf de N340 zijn afgeslagen naar de CA8202 treffen we na 2,5 km een weggetje linksaf. Hier rijden we omhoog over een smalle geasfalteerde kronkelweg. Wanneer we de eerste huizen bereiken kijken we uit naar een geel bord dat verwijst naar “Zona de escalada San Bartolomé, Zona de Arriba. Iets verderop is een parkeerplaats en vlakbij een klein winkeltje (Alimentación BETIS) met wc en mogelijkheid voor een koffie.
Vanaf het parkeerterrein lopen we iets terug langs de weg om daarna, linksaf een pad op te gaan, te herkennen aan een stenen oven en het bordje “”Tajo del Búho/Canuto del Arca) naar rechts. Het hoofdpad buigt naar links, iets verderop is rechts een koeienpad. We gaan nu een pad volgen, dat globaal langzaam omhoog loopt met daarbij de rotswand aan de rechterhand houdend. Er lopen meerdere paadjes, wellicht wat verwarrend, maar die worden voornamelijk gebruikt door koeien. De rotsformaties hebben prachtige vormen en worden gebruikt door klimmers.
Van 1 maart tot 31 augustus is dit echter verboden. Wandelen met kleine groepjes kan, maar zonder het maken van herrie, om de eventueel nestelende vogels niet te storen. Om boven te komen klauteren we soms over stenen, passeren kleine weides en volgen het pad gedurende een half uur. Eenmaal boven passeren we een hek en ……… wat een uitzicht! De Atlantische Oceaan in een prachtige kleur, de kust van Marokko, het duin en strand van Bolonia en het pijnbomenbos van El Chapparal. Maar meest indrukwekkend de langsvliegende cirkelende gieren. Vanaf dit punt hebben we een keuze.
We gaan linksaf en houden de rotsen aan onze linkerhand, we blijven aan de onderkant van deze rotsen. Even verderop zien we de gieren nog dichterbij maar daarna komen we door het bos van El Chapparal. En daar is in april 2023 een brand geweest waardoor een groot deel van de bomen is verbrand. Je kunt er doorheen lopen en de natuur zal zich waarschijnlijk snel herstellen. De route daalt heel langzaam af en opgestapelde steentorentjes vertellen je de weg.
Je kunt vanaf het gierenpunt ook omdraaien, weer terugkeren naar het hek en de route aan de andere kant vervolgen (in het kaartje de gele lijn). Je houdt het hek dan aan de rechterhand en we laten de rotsen rechts. Straks komen we via deze route bovenop de rotsen te lopen. We volgen het paadje totdat we bij rotsen komen, we gaan hier rechts en klauteren omhoog. Ook hier wacht boven weer een prachtig uitzicht. Nu naar de baai van Valdequeras en Tarifa. Ook boven volgen we het paadje, weer langs de omheining. Op een gegeven moment zien we rechts een hek (Zona de Caza). Hier komen de twee paden weer bij elkaar. Rechts liggen enorme keien. Volg hier het paadje naar beneden tussen de struiken door en beetje links aanhoudend. Na enige tijd komen we uit op een pad. Hier kun je omhoog naar een uitzichtpunt lopen, aangegeven met een markeerpaaltje. Volg het pad weer naar beneden. Wanneer we op een kruispunt van wegen een markeerpaaltje zien met een witte band, slaan we rechtsaf en zo’n 200 meter verderop vervolgens scherp links. Nu moeten we letten op een bord dat wijst naar restaurant El Tesoro. We volgen de weg naar dit restaurant een stukje totdat we rechts een pad tegen komen. Aan het einde van dit pad, gaan we linksaf een koeienpad op om zo de bocht af te slaan terug naar ons startpunt. We kunnen ook terug lopen over de asfaltweg maar deze loopt voor een groot deel omhoog. In plaats daarvan dalen we liever af en kunnen we bij Alimentación nog even een drankje nemen (behalve op woensdag).
Lunch
Bij Alimentación kun je terecht voor een broodje. Maar voor een uitgebreidere lunch kun je terecht bij El Tesoro, vooral gespecialiseerd in vleesgerechten. Vanaf het terras heeft u een formidabel uitzicht over de Straat, en wellicht komt Simba tijdens uw verblijf nog even langs voor een knuffel.